Νομός Πιερίας

Νομός Πιερίας



Η Πιερία είναι ένας από τους πενήντα ένα νομούς της Ελλάδας. Βρίσκεται στο νότιο τμήμα της Μακεδονίας (Κεντρική Μακεδονία). Πρωτεύουσά της είναι η Κατερίνη. Η ονομασία Πιερία προέρχεται από την αρχαία φυλή και την αρχαία χώρα της Πιερίδος. Στην Πιερία, υπάρχουν πολλές τοποθεσίες αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, όπως το Δίον, η Πύδνα, τα Παλιάμπελα Κολινδρού και ο Πλαταμώνας. Η Πιερία είναι επίσης πατρίδα του Ορφέα και των Μουσών. Ο Όλυμπος, το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας και έδρα των Ελλήνων θεών, υψώνεται στο νότιο μέρος της Πιερίας. Τα Πιέρια Όρη βρίσκονται στα δυτικά. Ο πληθυσμός παρουσιάζει αυξητική τάση, ενώ το μεταναστευτικό ρεύμα είναι περιορισμένο.

Γεωγραφική εξέταση

Ο νομός ορίζεται στα ανατολικά από το Θερμαϊκό Κόλπο, στα δυτικά από τον Όλυμπο και τα Πιέρια ή Φλάμπουρο και στα βόρεια από τον ποταμό Αλιάκμονα. Στο νότιο μέρος του βρίσκεται ο Πηνειός. Το μήκος των ακτών της Πιερίας ξεπερνάει τα 100 χλμ.
Το νότιο και δυτικό τμήμα της Πιερίας είναι ορεινά. Αντίθετα το παραλιακό είναι μια εκτεταμένη και πλούσια πεδιάδα, που καλύπτει το 40% του εδάφους του νομού.
Το έδαφος του νομού είναι σχετικά φτωχό σε ορυκτό πλούτο, με εξαίρεση τις αλυκές στο Κίτρος. Κατά 36% είναι πεδινό, ενώ το 17% είναι ορεινό και το υπόλοιπο ημιορεινό. Ο νομός παρουσιάζει πλούσιο εδαφικό διαμελισμό.
Στα όρια της Πιερίας φτάνουν οι απολήξεις τριών οροσειρών : του Ολύμπου, του Τίταρου και των Πιερίων. Από τον Όλυμπο βρίσκοντια οι κορυφές Πάνθεον (2.917 μ.), Σκολιό (2.911 μ.), Φράγκου Αλώνι (2.684 μ.) και Μεταμόρφωση (1.578 μ.). Από τον Τίταρο βρίσκονται οι κορυφές Βουλγάρα (1.689 μ.), Καρδαράς (1.527 μ.) και Τίταρος (1.839 μ.). Τα Πιέρια εκτείνονται σ’ όλο το μήκος των δυτικών ορίων του νομού.
Η Κατερίνη έχει την ομώνυμη και εύφορη πεδιάδα έκτασης 352 τετρ. χλμ. Η μεγάλη πεδιάδα της Κατερίνης βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα, από τις πλαγιές των βουνών μέχρι τη θάλασσα.
Στο νομό υπάρχουν μικρά ποτάμια και χείμαρροι, που ξεκινούν από τον Όλυμπο και τα Πιέρια. Ο Αίσωνας ή Μαυρονέρι δέχεται τα νερά του Παπσιάρη και του Ίταμου, σχηματίζοντας τα Στενά της Πέτρας. Άλλοι μικροί ποταμοί είναι ο Βαφύρας, ο Ελικών (Ποτάκι), ο Μίτυς (κοντά στο Κίτρος), ο Λεύκος ή Πέλεκας και ο Απίλας (Πλαταμώνας). Στα βορειανατολικά χύνεται ο Αλιάκμονας. Υπάρχουν επίσης και άλλα ρέματα, όπως το Ρέμα Ουρλιά. Κοντά στις εκβολές του Αλιάκμονα σχηματίζεται ο όρμος της Μεθώνης και το ακρωτήριο Αχεράδα, στις εσωτερικές ακτές του οποίου βρίσκονται οι μεγάλες αλυκές του Κίτρους. Άλλα ποτάμια είναι η Ζηλιάνα, η Παλιορουμάνα, ο Ενιπέας, ο Γερακάρης και η Τοπινίτσα.
Τα όρη στα όρια του Ν. Πιερίας είναι κατάφυτα από δάση. Τα κυριότερα δασικά δέντρα είναι : οι οξιές, οι βελανιδιές, τα πεύκα και τα έλατα.

Η παραλία είναι εκτεταμένη και δεν υπάρχουν φυσικά λιμάνια. Κάθε χρόνο τους θερινούς μήνες οι παραλίες του νομού γεμίζουν από τουρίστες. Κυριότερες παραλίες είναι των Νέων Πόρων, της Μεθώνης, του Πλαταμώνα, της Σκοτίνας (όπου υπάρχει και το κάμπινγκ του ΕΟΤ), του Βαρικού, της Γρίτσας Λιτοχώρου και της Κατερινόσκαλας. Πολλές από τις παραλίες του νομού έχουν πάρει και Γαλάζιες Σημαίες.
Το κλίμα είναι ηπειρωτικό με θερμά καλοκαίρια και ψυχρούς χειμώνες και πολύ υγιεινό. Στα παράλια οι κλιματολογικές συνθήκες είναι ήπιες, επειδή μετριάζεται η επίδραση της θάλασσας.

Ιστορία

Κύριο άρθρο: Ιστορία της Πιερίας Έδρα των Ελληνικών θεοτήτων και των Μουσών, η Πιερία κατοικήθηκε από την Εποχή του Χαλκού. Το όνομά της οφείλει στους αρχαίους κάτοικους, τους Πιερείες, οι οποίοι κατά τη μακεδονική κατάκτηση μετανάστευσαν πέρα του Στρυμώνα, στους πρόποδες του Παγγαίου (Θουκυδίδης Β 99). Εκτεινόταν δε κατά μήκος της θάλασσας νότια της Ημαθίας και του Αλιάκμονα μέχρι του Ολύμπου και του Πηνειού που αποτελούσαν και τα όρια μεταξύ Μακεδονίας και Θεσσαλίας (Ηρόδοτος Ζ 128-129, 173) (Στράβων Απόσπ. 12,14,15 και Θ' 429) (Κλαύδιος Πτολεμαίος Γ' 13,15 κλπ). Η σύγχρονη άποψη λέει ότι το όνομά του ο νομός το οφείλει στα Πιέρια Όρη.
Στην πρώτη χιλιετία π. Χ. η περιοχή αναφέρεται για πρώτη φορά με το όνομα Πιερία. Οι Πίερες Θράκες θεωρούνται ως οι πρώτοι κάτοικοι της Πιερίας και εισηγητές της λατρείας του Δωδεκάθεου αλλά και των Πιερίδων Μουσών. Αυτοί εκδιώχθηκαν από τους Μακεδόνες του Περδίκκα Α΄ και έτσι εγκαταστάθηκαν πέρα από το Στρυμόνα, στους πρόποδες του Παγγαίου.
Στα βυζαντινά και μεσαιωνικά χρόνια η Πιερία δεινοπάθησε από πολλούς λαούς που θέλησαν να την κατακτήσουν. Οι Σλάβοι, οι Ούννοι, οι Νορμανδοί και οι Άβαροι είναι μόνο μερικοί που πέρασαν από εκεί. Κατά τη Φραγκοκρατία, η Πιερία ανήκε στο φραγκικό βασίλειο της Θεσσαλονίκης. Οι Ενετοί δεν κατόρθωσαν να κυριαρχήσουν, άφησαν όμως τα σημάδια τους στο νομό, όπως το Κάστρο του Πλαταμώνα. Το 1389 η Πιερία καταλήφθηκε από τους Τούρκους.
Ορόσημο στην ένδοξη Ιστορία του νομού στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας αποτελεί το 1878, οπότε και πραγματοποιήθηκε η αποτυχημένη αλλά ηρωική εξέγερση στο Λιτόχωρο. Στο Λιτόχωρο έγινε και η εκλογή της προσωρινής κυβέρνησης που κυκλοφόρησε προκήρυξη προς την Ευρώπη κηρύσσοντας την ένωση της Μακεδονίας με την υπόλοιπη Ελλάδα.
Στις 16 Οκτωβρίου 1912, ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε την Κατερίνη και η τελευταία μάχη που δόθηκε ήταν στο Κολοκούρι (σημερινός Σβορώνος).
Η νευραλγική θέση του νομού , ο οποίος είναι προικισμένος με ορεινές, θαλασσινές και πεδινές ομορφιές, φαίνεται ότι αποτελεί εφαλτήριο για περαιτέρω ανάπτυξη και πρόοδο.

Οικονομία

Η οικονομία του νομού βασίζεται στον πρωτογενή τομέα και στον τουρισμό. Στο νομό καλλιεργούνται σημαντικά γεωργικά προϊόντα, όπως δημητριακά, κτηνοτροφικά φυτά, βαμβάκι, όσπρια, σταφύλια, κεράσια (ιδίως στη Ράχη, ακτινίδια (με ονομασία προέλευσης, ακτινίδια Κατερίνης) και καπνός. Ειδικότερα, τα καπνά ποικιλίας «Σαμψούς Κατερίνης» απορροφούνται από τις διεθνείς αγορές και είναι από τα καλύτερα σε ποιότητα στην Ελλάδα.
Πολύ αναπτυγμένη είναι και η κτηνοτροφία. Εξάλλου, υπάρχουν αξιόλογες βιομηχανικές μονάδες.Στον Όλυμπο και στα Πιέρια γίνεται εκτροφή κοπαδιών από αιγοπρόβατα και βοοειδή. Τα πυκνά δάση της περιοχής προσφέρουν ξυλεία, πρώτες ύλες για την κατασκευή επίπλων και ξυλοκάρβουνο.Οι αλυκές Κίτρους κατέχουν την 5η θέση στην Ελλάδα.
Τουριστικά αναπτυγμένες είναι πολλές περιοχές της Πιερίας, τόσο το χειμώνα (π.χ. το Ελατοχώρι, που διαθέτει Χιονοδρομικό Κέντρο),οι οικισμοί του Αγίου Παντελεήμονα,Άνω Σκοτίνας, Παλαιοί Πόροι και Πέτρας όσο και το καλοκαίρι (οι παραλίες του Μακρύγιαλου, της Μεθώνης, των Νέων Πόρων, του Πλαταμώνα,Παραλία Αγίου Παντελεήμονα,Παραλία Σκοτίνας, του Βαρικού κλπ.). Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζουν ο Εθνικός Δρυμός του Ολύμπου και ο υδροβιότοπος του Αλιάκμονα.
Η σιδηροδρομική γραμμή εξυπηρετεί τις συγκοινωνίες και διέρχεται κατά μήκος της παραλίας του νομού. Οι κωμοπόλεις συνδέονται με αυτοκινητοδρόμους.

Πληθυσμός

Κατά τη δεκαετία του ‘ 60, η μετανάστευση κάλυψε τη φυσική αύξηση του πληθυσμού. Η Πιερία έχει 128.950 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή πληθυσμού του 2001, αριθμός αυξημένος κατά 10,1% σε σχέση με την απογραφή του 1991.
Η αναλογία μαθητών του Δημοτικού ανά 1.000 κατοίκους είναι υψηλότερη από τον ελληνικό μέσο όρο. Έτσι, 64 μαθητές αντιστοιχούσαν σε 1.000 κατοίκους το 1999.
Είναι η δεύτερη καπνοπαραγωγός περιοχή της χώρας, με 12% της συνολικής παραγωγής, με πρώτη την Αιτωλοακαρνανία. Επίσης, με 1% είναι η Πέμπτη στην παραγωγή ροδάκινων.
Πριν από το 2000 η αναλογία τροχαίων ατυχημάτων στο νομό ήταν πολύ μεγάλη, έκτοτε όμως υποχώρησε στο 32%.

Αξιοθέατα και Πολιτιστικά δρώμενα

Άγιος Δημήτριος: Έχει ανακαλυφθεί νεκροταφείο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού.
Βροντού: Το περίφημο στην Πιερία Βροντινό Καρναβάλι γίνεται κάθε χρόνο, με συμμετοχή αρμάτων από πολλά γειτονικά χωριά του νομού.
Δίον: Στο Αρχαιολογικό Μουσείο εκτίθενται τα ευρήματα των ανασκαφών. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συλλογή γλυπτών των ελληνιστικών και των ρωμαϊκών χρόνων. Από λαογραφικής άποψης ενδιαφέρουσα είναι η αναπαράσταση του σαρακατσάνικου γάμου στις αρχές Σεπτεμβρίου. Κάθε καλοκαίρι διοργανώνεται το Φεστιβάλ Ολύμπου στο αρχαίο θέατρο του Δίου.
Κονταριώτισσα: Ο βυζαντινός Ναός της Παναγίας και το Μοναστήρι του Οσίου Εφραίμ αποτελούν πόλο έλξης για ευσεβείς επισκέπτες. Το έθιμο του Οβρηού (ή καύσης του Ιούδα) τηρείται ευλαβικά κάθε χρόνο, τη Μεγάλη Εβδομάδα και θυμίζει την τιμωρία του Ιούδα για την προδοσία του στο Χριστό.
Κορινός : Από αρχαιολογική άποψη, ενδιαφέρον παρουσιάζει το αρχαίο νεκροταφείο του 4ου π.Χ. αι. με πλούσια κτερίσματα.
Λεπτοκαρυά: Σώζονται ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Οι λάτρεις των εθίμων μπορούν να απολαύσουν τα "Κέδρα" την Καθαρή Δευτέρα, με εκδηλώσεις , παρέλαση αρμάτων και χορούς. Και εδώ οι καρναβαλικές εκδηλώσεις προσελκύουν κόσμο.
Λιτόχωρο: Το κάψιμο των "Κέδρων" κάθε Πάσχα και η μεγάλη παρέλαση για την επανάσταση του Ολύμπου του 1821 είναι από τις μεγαλύτερες εκδηλώσεις που διοργανώνονται κάθε χρόνο. Κάθε καλοκαίρι λαμβάνει χώρα ο Μαραθώνιος Ολύμπου, μία εκ των σημαντικότερων αθλητικών εκδηλώσεων του νομού.
Μακρύγιαλος: Ανακαλύφθηκε προϊστορικός οικισμός . Τα Θεοφάνεια γίνονται στην περιοχή λαογραφικές εκδηλώσεις.
Νέος Παντελεήμονας: Το αναπαλαιωμένο χωριό Παλαιός Παντελεήμονας μετά το 1990 έχει εξελιχθεί σε πρότυπο παραθεριστικό οικισμό.
Πέτρα Ολύμπου: Το εντυπωσιακό φαράγγι του Ολύμπου και η διαδρομή προς τα Στενά της Πέτρας είναι πόλοι έλξης.
Πλαταμώνας: Αξιοθέατο είναι το ενετικό κάστρο, κτίσμα του 1204 από το Βονιφάτιο το Μομφερατικό.
Σκοτίνα: Οι μεταβυζαντινές εκκλησίες του Χριστού και της Κοίμησης της Θεοτόκου αποτελούν αξιοθέατα. Ο επισκέπτης θα απολαύσει την "τσαγκάλα", εκδηλώσεις την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς και την Καθαρά Δευτέρα.Επίσης υπάρχει η αναπαλαιωμένη Άνω Σκοτίνα για τους φυσιολάτρες και η Παραλία Σκοτίνας τους καλοκαιρινούς μήνες η οποία έχει εξελιχθεί σε πρότυπο τουριστικό οικισμό•